Kleń i jaź to gatunki ryb słodkowodnych, które występują praktycznie w każdej części Europy. Niedoświadczony wędkarz może stwierdzić, że są one praktycznie identyczne, jednak im dłużej będziemy się im przyglądać, tym więcej różnic zaczniemy dostrzegać. Zapraszamy do krótkiego przeglądu dotyczącego tych gatunków ryb. Poniżej przedstawiamy podstawowe różnice pomiędzy nimi oraz podpowiadamy, jakie metody sprawdzą się najlepiej podczas ich połowu.

Po czym poznać jazia?

Ryba jaź to gatunek słodkowodny, który należy do rzędu karpiokształtnych. Występuje przede wszystkim w wodach płynących, czyli rzekach. Można go jednak spotkać również w jeziorach i zbiornikach zaporowych, choć zdarza się to zdecydowanie rzadziej. Jaź bywa także w wodach słonawych, które są charakterystyczne dla ujść wielkich rzek. Zamieszkuje wody Azji i Europy, przy czym częściej w północnych rejonach kontynentów.

Długość i waga

Dorosły jaź osiąga średnio 40-50 cm długości i 2 kg wagi. Zarejestrowano jednak bardziej pokaźne osobniki, które osiągnęły maksymalnie 80 cm i 5 kg masy. Jaź jest bardzo podobny do karpia – jego ciało jest lekko spłaszczone bocznie i wygrzbiecone. Pokryte jest łuskami, ale są one raczej drobne, w przeciwieństwie do tych, które spotykamy u znanego nam dobrze z wigilijnych stołów karpia należącego przecież do tego samego rodzaju. Ciało jazia wyraźnie zwęża się w odcinku głowowym, przez co sama czaszka jest stosunkowo mała, choć może pochwalić się całkiem pokaźnymi oczodołami.

Ubarwienie

Jeśli chodzi o ubarwienie, standardowy jaź nie należy do najbardziej spektakularnych ryb. Jego grzbiet wpada w odcienie niebieskiego lub zielonego, a boki są srebrzystoszare. Większą różnorodność kolorów możemy zaobserwować na płetwach odbytowych, brzusznych i piersiowych, ponieważ mogą przybierać one ubarwienie od żółtego do czerwonego. Barwna odmiana jazia, czyli złota orfa (lub złoty jaź), jest z kolei często spotykana w przydomowych stawach, gdzie występuje jako ryba ozdobna. W świetle dziennym przybiera wręcz różowe lub złocisto-czerwone zabarwienie, które jest bardzo atrakcyjne dla hodowców.

Długość życia

Jazie żyją około 15 lat, a dojrzałość płciową osiągają po ukończeniu 4. roku życia. W okresie od kwietnia do czerwca można obserwować ich wędrówki w górę cieków wodnych, które odbywają w celu odbycia tarła. Jeśli na żwirowym lub piaszczystym podłożu zaobserwujemy rybią ikrę przyczepioną do roślinności bądź podłoża, może być to właśnie przyszłe potomstwo jazia.

Po czym poznać klenia?

Kleń jest również gatunkiem słodkowodnym, którego można spotkać w takich samych warunkach jak jazie. Z tego powodu wielu młodych i niedoświadczonych wędkarzy myli oba te gatunki ze sobą. Jeśli jednak porównamy je ze sobą, zauważymy, że oprócz podobieństw jest również sporo różnic. Dokładnym zestawieniem zajmiemy się jednak w dalszej części artykułu.

Jakie wody zamieszkuje kleń? Występowanie tego gatunku ogranicza się w zasadzie do Europy, a i tak występują tu pewne wyjątki. Klenia nie złowimy np. na żadnej wyspie Morza Śródziemnego, w Portugalii, Irlandii, Islandii czy w Północnej Szkocji. Podobnie jak jaź, jest on typową rybą rzeczną, choć można na niego natrafić również w zamkniętych zbiornikach wodnych, takich jak jeziora.

Jak wygląda kleń? Dorosłe okazy mają około 50 cm długości i ważą od 3 do 5 kg. Zdarzają się oczywiście większe osobniki, które rekordowo osiągają 80 cm. Ich ciało jest spłaszczone i pokryte dużymi, wyraźnie zaznaczonymi łuskami. Góra ciała, w tym płetwa grzbietowa i ogonowa, są zielonkawe, a dolne partie takie jak płetwa odbytowa i brzuszna przyjmują czerwone zabarwienie.

Gatunek ten nie może się poszczycić zbyt dużą popularnością wśród wędkarzy. Dotyczy to jednak osób, które łowią ryby w celu pozyskania mięsa. Jednak jeśli chodzi o waleczność – należy on do ścisłej czołówki.

Jaź a kleń – główne różnice

Jak wspomnieliśmy wcześniej, jaź i kleń to gatunki ryb, które są często ze sobą mylone. W tej części postaramy się pokazać najbardziej istotne różnice, których znajomość może pomóc w zidentyfikowaniu owoców naszego połowu.

Pierwsza kwestia to wielkość łusek. Znajomość jej jest o tyle istotna, że cecha ta jest widoczna już w pierwszej chwili od wyjęcia ryby z wody. Ciało jazia pokryte jest bardzo drobnymi łuskami, natomiast kleń może się pochwalić okrywą ze sporych tarczek, które dodatkowo są bardzo widocznie zarysowane. Można również zdecydować się na liczenie łusek przebiegających wzdłuż linii nabocznej. U klenia powinno być ich około 44, a u jazia nawet do 60. Niestety nie możemy sugerować się długością ciała, ponieważ u obu gatunków dorasta ono do podobnych rozmiarów. To samo dotyczy również wagi.

Kolejna różnica dotyczy odbywania tarła. Jak podczas rozrodu zachowuje się kleń a jaź? Jazie każdego roku odbywają wędrówki w górę cieków wodnych, aby złożyć ikrę w odpowiednim miejscu. Zachowania reprodukcyjne klenia są natomiast odmienne – gatunek ten rozmnaża się w swoim zwykłym miejscu bytowania.

Jak łowić klenia, a jak jazia?

Jak natomiast przygotować się do połowu jazia? A klenia? W pierwszej kolejności weźmy pod lupę jazia. Jest to ryba wszystkożerna, która zadowoli się zarówno roślinami, owadami, jak i drobnymi mięczakami wodnymi, takimi jak ślimaki i małże. Jednak jeśli chcemy przeprowadzić skuteczne polowanie na tę rybę, powinniśmy unikać czerwonych robaków i kawałków rosówek. Można również łowić jazie na spinning. Wymaga to jednak skonstruowania odpowiedniego zestawu, co może stanowić pewien problem, ponieważ trudno dobrać idealną przynętę.

Podczas połowu klenia największe powodzenie zagwarantujemy sobie, łowiąc na odcinkach rzek, w których nurt jest szybki i wartki. Klenie lubią rutynę, więc jeśli przychodzimy na dane łowisko regularnie i już raz udało się nam złowić rybę z tego gatunku, prawdopodobnie powtórzymy nasz sukces, zarzucając przynętę w to samo miejsce. W połowie klenia dobrze sprawdzają się niewielkie woblery i cieniutkie linki.

Jak wygląda jaź? Cechy morfologiczne

Jaź (Leuciscus idus) to ryba słodkowodna z rodziny karpiowatych, charakteryzująca się lekko spłaszczonym, wydłużonym ciałem i wygrzbieconym kształtem. Dorosłe osobniki osiągają zwykle długość 40-50 cm i wagę około 2 kg, ale największe okazy mogą dorastać nawet do 80 cm i ważyć 5 kg.

Najbardziej charakterystyczną cechą jazia są drobne, gęsto ułożone łuski, które odróżniają go od klenia posiadającego większe i bardziej wyraziste łuski.

Ubarwienie jazia jest dość jednolite:

  • Grzbiet przybiera odcienie zielonkawe lub niebieskawe,
  • Boki są srebrzystoszare,
  • Płetwy brzuszne, odbytowe i piersiowe mogą mieć żółtawy lub czerwonawy kolor.

Ciekawostką jest istnienie barwnej odmiany jazia – złotej orfy, czyli złotego jazia, hodowanego w przydomowych stawach jako ryba ozdobna.

Czym żywi się jaź? Dieta i sposób żerowania

Jaź to ryba wszystkożerna o szerokim spektrum pokarmowym. W jego diecie można znaleźć:

  • Rośliny wodne – glony, fragmenty roślinności,
  • Owady – larwy, chrząszcze, koniki polne i muchy,
  • Drobne bezkręgowce – ślimaki, małże, larwy komarów,
  • Małe ryby – choć rzadko, duże osobniki mogą polować na narybek.

Jaź jest rybą stadną, często żeruje w grupach, przemieszczając się wzdłuż nurtu rzeki w poszukiwaniu pokarmu. W ciepłych miesiącach najczęściej można go spotkać przy powierzchni wody, gdzie poluje na owady.

Gdzie i jak łowić jazia? Najlepsze metody połowu

Jaź występuje głównie w rzekach o umiarkowanym nurcie, ale można go również spotkać w jeziorach i zbiornikach zaporowych. Preferuje wody o żwirowym lub piaszczystym dnie, a często przebywa w okolicach zwałek drzewnych, mostów oraz przykos, gdzie czuje się bezpiecznie.

Najlepsze metody połowu jazia:

Wędkarstwo spławikowe

  • Przynęty: kukurydza, białe robaki, czerwone robaki, pszenica
  • Najlepiej stosować delikatny zestaw z cienką żyłką (0,14-0,18 mm)
  • Łowić w miejscach o umiarkowanym nurcie

Metoda gruntowa

  • Najlepiej sprawdza się w spokojniejszych partiach rzek
  • Przynęty: kulki proteinowe, pellet, dżdżownice, rosówki
  • Można używać feedera z koszyczkiem zanętowym

Spinning na jazia

  • Spinningowanie jest skuteczne na większe okazy
  • Najlepsze przynęty: małe woblery, obrotówki (rozmiar 0-2), gumowe imitacje owadów
  • Wymagana cienka plecionka lub żyłka, ponieważ jaź jest ostrożny

Sezon na jazia – kiedy warto się na niego wybrać?

Jazie można łowić praktycznie przez cały rok, ale najlepsze wyniki osiąga się w określonych porach roku:

Wiosna (kwiecień – czerwiec)

  • Po tarle jazie są aktywne i agresywnie żerują.
  • Warto stosować metody spławikowe oraz spinning.
  • Dobrze sprawdzają się owady i drobne przynęty roślinne.

Lato (lipiec – sierpień)

  • Jazie często żerują blisko powierzchni wody, polując na owady.
  • Najlepsza pora na spinning na lekkie przynęty.
  • Można łowić na metodę "chleba na powierzchni", która działa zwłaszcza w upalne dni.

Jesień (wrzesień – listopad)

  • Jazie gromadzą się w głębszych partiach rzek i żerują przed zimą.
  • Najlepiej stosować metodę gruntową i feeder.
  • Skuteczne są bardziej treściwe przynęty, takie jak pellet i rosówki.

Zima (grudzień – marzec)

  • Połów trudniejszy, ale możliwy metodą gruntową w głębszych partiach rzek.
  • Najlepiej stosować ochotkę, czerwone robaki oraz zanęty o dużej zawartości białka.